Zagadnienie pomocy publicznej ma swoje źródło w prawie Unii Europejskiej.

Unia Europejska ma wyłączną kompetencję w dziedzinie ustanawiania reguł konkurencji niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego (art. 3 ust. 1 lit. b Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej). Rynek wewnętrzny obejmuje obszar bez granic wewnętrznych, w którym jest zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału, zgodnie z postanowieniami Traktatów (art. 26 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej). Jeżeli traktaty przyznają Unii wyłączną kompetencję w określonej dziedzinie wówczas tylko Unia może stanowić prawo oraz przyjmować akty prawnie wiążące, natomiast państwa członkowskie mogą to czynić wyłącznie z upoważnienia Unii lub w celu wykonania tychże aktów Unii (art. 2 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej).

Z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w Traktatach, wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym  w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi (art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej).

Zgodnie z art. 107 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej zgodna z rynkiem wewnętrznym jest:

1. pomoc o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym konsumentom, pod warunkiem, że jest przyznawana bez dyskryminacji związanej z pochodzeniem produktów,
2. pomoc mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi,
3. pomoc przyznawana gospodarce niektórych regionów Republiki Federalnej Niemiec dotkniętych podziałem Niemiec, w zakresie, w jakim jest niezbędna do skompensowania niekorzystnych skutków gospodarczych spowodowanych tym podziałem. Pięć lat po wejściu w życie Traktatu z Lizbony Rada, na wniosek Komisji, może przyjąć decyzję uchylającą niniejszą literę.

Na podstawie art. 107 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej za zgodną z rynkiem wewnętrznym może zostać uznana:

1. pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia, jak również regionów, o których mowa w artykule 349, z uwzględnieniem ich sytuacji strukturalnej, gospodarczej i społecznej;
2. pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania lub mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce Państwa Członkowskiego;
3. pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem;
4. pomoc przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej i konkurencji w Unii w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem,
5. inne kategorie pomocy, jakie Rada może określić decyzją, na wniosek Komisji.

Z dniem przystąpienia Polski do Unii Europejskiej udzielanie pomocy publicznej w różnej formie podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą, podlega regułom obowiązującym w prawodawstwie Unii Europejskiej.

Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych przewidziane w ustawie Ordynacja podatkowa dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą mogą stanowić pomoc publiczną.

Niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z ulgą w spłacie zobowiązań podatkowych, dotacją, pożyczką, poręczeniem czy wsparciem w innej formie, będziemy mieli do czynienia z pomocą publiczną, o ile dane wsparcie spełnia przesłanki, o których mowa w art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Zasady postępowania w sprawach dotyczących udzielania pomocy publicznej określone zostały w ustawie z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej. Ustawa ta określa bowiem postępowanie w sprawie przygotowania do notyfikacji projektów programów pomocowych, projektów pomocy indywidualnej oraz projektów pomocy indywidualnej na restrukturyzację, zasady współpracy Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz ministra właściwego do spraw rolnictwa z podmiotami opracowującymi programy pomocowe, podmiotami udzielającymi pomocy, podmiotami ubiegającymi się o pomoc oraz beneficjentami pomocy, w zakresie pomocy publicznej, a także zasady i tryb zwrotu pomocy publicznej oraz zasady monitorowania pomocy publicznej. Ustawa ta nie stanowi natomiast podstawy prawnej udzielenia pomocy publicznej.

W zakresie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, polski ustawodawca przewiduje ulgi, o których mowa w art. 67a § 1 ustawy Ordynacja podatkowa. Podmiotem udzielającym pomocy w ww. sprawach jest organ podatkowy, który na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b Ordynacji podatkowej, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym może:

• odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty,
• odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek,
• umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.

Artykuł 67b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa stanowi, iż organ podatkowy na wniosek podatnika prowadzącego działalność gospodarczą może udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, określonych w art. 67a:

1. które nie stanowią pomocy publicznej;
2. które stanowią pomoc de minimis - w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis;
3. które stanowią pomoc publiczną:
   • udzielaną w celu naprawienia szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne zdarzenia,
   • udzielaną w celu zapobieżenia lub likwidacji poważnych zakłóceń w gospodarce o charakterze ponadsektorowym,
   • udzielaną w celu wsparcia krajowych przedsiębiorców działających w ramach przedsięwzięcia gospodarczego podejmowanego w interesie europejskim,
   • udzielaną w celu promowania i wspierania kultury, dziedzictwa narodowego, nauki i oświaty,
   • będącą rekompensatą za realizację usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym powierzonych na podstawie odrębnych przepisów,
   • na szkolenia,
   • na zatrudnienie,
   • na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw,
   • na restrukturyzację,
   • na ochronę środowiska,
   • na prace badawczo-rozwojowe,
   • regionalną,
   • udzielaną na inne przeznaczenia określone na podstawie § 6 przez Radę Ministrów.

Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, które stanowią pomoc publiczną udzielaną w celu naprawienia szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne zdarzenia mogą być udzielane jako pomoc indywidualna albo w ramach programów pomocowych określonych w odrębnych przepisach.

Z kolei ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, które stanowią pomoc publiczną w przypadkach wymienionych w art. 67b § 1 pkt 3 lit. b-l ustawy Ordynacja podatkowa, w szczególności  pomoc publiczną udzielaną w celu zapobieżenia lub likwidacji poważnych zakłóceń w gospodarce o charakterze ponadsektorowym, mogą być udzielane jako pomoc indywidualna zgodna z programami rządowymi lub samorządowymi albo udzielane w ramach programów pomocowych określonych w odrębnych przepisach.

W postępowaniach podatkowych z zakresu ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, organ prowadzący postępowanie ma obowiązek ustalić, czy podatnik (podmiot ubiegający się o udzielenie ulgi) jest przedsiębiorstwem prowadzącym działalność gospodarczą na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Przedsiębiorstwo w prawie unijnym jest pojęciem funkcjonalnym, odnoszącym się do prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorstwem w prawie unijnym jest każdy podmiot zaangażowany w działalność gospodarczą, niezależnie od jego formy prawnej i źródeł jego finansowania. Natomiast działalnością gospodarczą według unijnego prawa konkurencji będzie szeroko rozumiane oferowanie na rynku towarów bądź świadczenie na nim usług, co oznacza, iż obejmuje ono również np. podatników prowadzących działalność w sektorze rolnictwa, fundacje, stowarzyszenia itp. Regulacje prawa Unii Europejskiej mają szeroki zakres pojęciowy odnośnie działalności gospodarczej - stąd wskazanie w art. 67b ustawy Ordynacja podatkowa, że przepis ten dotyczy podatników prowadzących działalność gospodarczą.Zakres tego pojęcia jest zatem szerszy niż w prawie polskim - art. 3 ustawy - Prawo przedsiębiorców, ponieważ w rozumieniu unijnego prawa konkurencji działalność może mieć charakter gospodarczy także w przypadku, gdy nie ma charakteru zarobkowego, czy też nie jest prowadzona w sposób zorganizowany lub ciągły.

Podatnik prowadzący działalność gospodarczą, ubiegający się o udzielenie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych jest zobowiązany do wskazania, o jaki rodzaj pomocy wymienionej w art. 67b § 1 pkt 1-3 ustawy Ordynacja podatkowa się ubiega, tj. o ulgę niestanowiącą pomocy publicznej (art. 67b § pkt 1); o ulgę stanowiącą pomoc de minimis (art. 67b § pkt 2), czy o ulgę stanowiącą pomoc publiczną (art. 67b § pkt 3). Niewskazanie przez podatnika prowadzącego działalność gospodarczą rodzaju wnioskowanej pomocy stanowi brak formalny wniosku.

Po wskazaniu przez podatnika prowadzącego działalność gospodarczą rodzaju pomocy, organ podatkowy jest zobowiązany do zweryfikowania pozytywnie przesłanki odnoszącej się do prowadzenia działalności gospodarczej oraz ustalenia, czy ulga, o którą ubiega się przedsiębiorca, rzeczywiście stanowi pomoc publiczną, czy też nie ma takiego charakteru.

W świetle przepisów prawa Unii Europejskiej dotyczących przyznawania przez państwo pomocy podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą, tj. art. 107 i art. 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, pomoc publiczną stanowi pomoc, która:

1. pochodzi ze środków państwowych, czyli z budżetu państwa,
2. ma charakter selektywny, tj. organ publiczny dysponuje prawem do decydowania o przyznaniu wnioskowanej pomocy, zatem uprzywilejowuje konkretnych przedsiębiorców,
3. udzielana jest na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku,
4. prowadzi do zakłócenia konkurencji na rynku wewnętrznym.

Przedsiębiorca wnioskujący o udzielenie ulgi niestanowiącej pomocy publicznej (art. 67b § 1  pkt 1 ustawy Ordynacja podatkowa) powinien wykazać, że nie została spełniona którakolwiek z powyższych przesłanek, wynikających z art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. W razie uznania, iż wnioskowana ulga nie stanowi pomocy publicznej, organ podatkowy może rozpatrywać wniosek podatnika prowadzącego działalność gospodarczą stosując przesłanki udzielenia ulg w spłacie zobowiązań podatkowych wymienione w art. 67a § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.

W przypadku natomiast, gdy udzielana ulga będzie stanowiła pomoc publiczną, przedsiębiorca powinien wskazać rodzaj pomocy, o którą się ubiega, wymieniony w art. 67b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa (z art. 67b § 1 pkt 2 - pomoc de minimis, czy z art. 67b § 1 pkt 3 - jedno   z przeznaczeń pomocy publicznej). Następnie organ podatkowy weryfikuje, czy wnioskowana przez przedsiębiorcę pomoc jest dopuszczalna w świetle polskiego i unijnego prawa.  

Komisja Europejska ma możliwość wydawania rozporządzeń, na podstawie których pewne kategorie pomocy uznane są za zgodne z rynkiem wewnętrznym i w związku z tym nie wymagają wcześniejszej notyfikacji oraz uzyskania zgody Komisji.

Przypadki, w których udzielenie pomocy nie podlega obowiązkowi notyfikacji przez Komisję Europejską zostały wymienione w rozporządzeniu Rady (UE) 2015/1588 z dnia 13 lipca 2015 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do niektórych kategorii horyzontalnej pomocy państwa. Zgodnie z nim notyfikacji nie podlegają projekty objęte tzw. wyłączeniami grupowymi oraz pomoc de minimis.

Zasady udzielania pomocy de minimis określa rozporządzenie Komisji UE Nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis, (ww. rozporządzenie Komisji obowiązywało od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r., lecz na podstawie art. 1 rozporządzenia Komisji (UE) 2020/972 z dnia 2 lipca 2020 r. zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 1407/2013 w odniesieniu do jego przedłużenia oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 651/2014 w odniesieniu do jego przedłużenia i odpowiednich dostosowań, przedłużony został termin jego obowiązywania do dnia 31 grudnia 2023 r.).

Kryteria dopuszczalności udzielenia pomocy de minimis określone rozporządzeniami Komisji Europejskiej obejmują:

1. wyłączenia sektorowe, tj. rodzaj prowadzonej działalności nie może podlegać wyłączeniu na mocy poszczególnych rozporządzeń Komisji Europejskiej,
2. całkowita kwota pomocy przyznana przez państwo członkowskie jednemu przedsiębiorstwu, nie może przekraczać określonej wysokości w okresie 3 lat podatkowych. Okres trzech lat brany pod uwagę do celów rozporządzeń Komisji Europejskiej należy oceniać w sposób ciągły, zatem dla każdego przypadku nowej pomocy de minimis należy uwzględnić całkowitą kwotę pomocy de minimis przyznaną w ciągu danego roku podatkowego oraz dwóch poprzedzających lat podatkowych.

• 200.000 euro - limit ogólny
  Całkowita kwota pomocy de minimisprzyznanej przez państwo członkowskie jednemu przedsiębiorstwu nie może przekroczyć 200.000 euro w okresie trzech lat podatkowych.
• 100.000 euro - dla sektora transportu drogowego towarów
  Całkowita kwota pomocy de minimisprzyznanej przez państwo członkowskie jednemu przedsiębiorstwu prowadzącemu działalność zarobkową w zakresie drogowego transportu towarów nie może przekroczyć 100.000 euro w okresie trzech lat podatkowych. Pomoc de minimis nie może zostać wykorzystana na nabycie pojazdów przeznaczonych do transportu drogowego towarów.
• 20.000 euro - dla sektora produkcji rolnej
  Całkowita kwota pomocy de minimis przyznanej przez państwo członkowskie jednemu przedsiębiorstwu nie może przekroczyć 20 000 euro w okresie trzech lat podatkowych. Łączna kwota pomocy de minimis przyznanej w okresie trzech lat podatkowych przez państwo członkowskie przedsiębiorstwom prowadzącym działalność w zakresie podstawowej produkcji produktów rolnych nie może przekroczyć górnego limitu krajowego określonego w załączniku I (dla Polski maksymalna kwota pomocy de minimis wynosi 295 932 125 euro)
• 30.000 euro - dla sektora rybołówstwa
  Całkowita wartość pomocy de minimisprzyznanej przez państwo członkowskie jednemu przedsiębiorstwu w sektorze rybołówstwa i akwakultury nie może przekroczyć 30.000 euro w okresie trzech lat podatkowych. Łączna kwota pomocy de minimisprzyznanej w okresie trzech lat podatkowych przez państwo członkowskie przedsiębiorstwom prowadzącym działalność w sektorze rybołówstwa i akwakultury nie może przekraczać górnego limitu krajowego określonego w załączniku (dla Polski maksymalna łączna kwota środków na pomoc de minimis, w sektorze rybołówstwa i akwakultury wynosi 41 330 000 euro).
• 500.000 euro - dla sektora usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym
  Całkowita wartość pomocy de minimisprzyznanej jednemu przedsiębiorstwu wykonującemu usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym przez dowolny okres trzech lat budżetowych nie może przekroczyć 500.000 euro.

Przyjmuje się, że pomoc, która nie przekracza określonego pułapu, nie wywiera wpływu na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi i nie zakłóca konkurencji ani nie zagraża jej zakłóceniem. Pomoc de minimis nie spełnia wszystkich kryteriów, określonych w art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, tj. pomocy niezgodnej z rynkiem wewnętrznym. Dlatego pomoc de minimis jest zwolniona z obowiązku zgłoszenia jej Komisji Europejskiej na podstawie art. 108 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Przedsiębiorców ubiegających się o pomoc de minimis obowiązują również pewne ograniczenia, tzn. pomocy de minimis nie można łączyć, w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikowanych, z pomocą o innym przeznaczeniu (np. pomocą regionalną), jeśli doprowadziłoby to do przekroczenia dopuszczalnej intensywności tej pomocy. Pomoc de minimis może być udzielana jedynie w formach przejrzystych, czyli takich, w stosunku do których możliwe jest wcześniejsze dokładne obliczenie ekwiwalentu dotacji brutto bez konieczności przeprowadzania oceny ryzyka.

Podmiot ubiegający się o pomoc de minimis jest zobowiązany do przedstawienia podmiotowi udzielającemu pomocy, wraz z wnioskiem o udzielenie pomocy:

1. wszystkich zaświadczeń o pomocy de minimis oraz pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, jakie otrzymał w roku, w którym ubiega się o pomoc, oraz w ciągu 2 poprzedzających go lat podatkowych, albo oświadczenia o wielkości tej pomocy otrzymanej w tym okresie, albo oświadczenia o nieotrzymaniu takiej pomocy w tym okresie;
2. informacji niezbędnych do udzielenia pomocy de minimis, dotyczących w szczególności wnioskodawcy i prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz wielkości i przeznaczenia pomocy publicznej otrzymanej w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą, na pokrycie których ma być przeznaczona pomoc de minimis.

Zakres powyższych informacji oraz wzór formularza informacji, kierując się koniecznością zapewnienia zupełności i przejrzystości przedstawianych informacji, określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis.

Podmiot ubiegający się o pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie z kolei jest zobowiązany do przedstawienia podmiotowi udzielającemu pomocy, wraz z wnioskiem o udzielenie pomocy:

1. wszystkich zaświadczeń o pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie oraz pomocy  de minimis, jakie otrzymał w roku, w którym ubiega się o pomoc, oraz w ciągu 2 poprzedzających go lat podatkowych, albo oświadczenia o wielkości tej pomocy otrzymanej w tym okresie, albo oświadczenia o nieotrzymaniu takiej pomocy w tym okresie;
2. informacji niezbędnych do udzielenia pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, dotyczących w szczególności wnioskodawcy i prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz wielkości i przeznaczenia pomocy publicznej otrzymanej w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą, na pokrycie których ma być przeznaczona pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie.

Zakres informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, niezbędnych do udzielenia tej pomocy oraz wzór formularza, na którym są przekazywane informacje, określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 2010 r. w sprawie informacji składanych przez podmioty ubiegające się o pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie.

Podobnie, podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie jest zobowiązany do przedstawienia podmiotowi udzielającemu pomocy, wraz z wnioskiem o jej udzielenie, informacji dotyczących wnioskodawcy i prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz informacji o otrzymanej pomocy publicznej, zawierających w szczególności wskazanie dnia i podstawy prawnej jej udzielenia, formy i przeznaczenia, albo oświadczenia o nieotrzymaniu pomocy. Zakres informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimisw rolnictwie lub rybołówstwie, niezbędnych do udzielenia tej pomocy oraz wzór formularza informacji, określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie.

Do czasu przekazania przez podmiot ubiegający się o pomoc powyższych zaświadczeń, oświadczeń lub informacji, pomoc nie może być udzielona temu podmiotowi.

Ponadto, przedsiębiorca ubiegający się o udzielenie pomocy publicznej, w tym pomocy de minimis w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej na obszarze, na którym ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii, obowiązany jest złożyć oświadczenie, że nie naruszył ograniczeń, nakazów i zakazów, w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej ustanowionych w związku z wystąpieniem stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 46a i art. 46b pkt 1–6 i 8–12 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Niezłożenie tego oświadczenia  stanowi podstawę odmowy udzielenia pomocy publicznej, w szczególności wsparcia finansowego udzielanego na podstawie art. 2a ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.Oświadczenie to jest składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.". Klauzula ta zastępuje pouczenie o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.Złożenie oświadczenie jest wymagane zarówno w przypadku, gdy przedsiębiorca zamierza złożyć wniosek w ramach programu pomocowego, a także gdy ulga w spłacie zobowiązań podatkowych będzie stanowiła pomoc de minimis.

Na podatniku prowadzącym działalność gospodarczą spoczywa obowiązek złożenia kompletnego i formalnie poprawnego wniosku o ulgę w spłacie zobowiązań podatkowych. Niewskazanie przez podatnika prowadzącego działalność gospodarczą rodzaju pomocy z art. 67b § 1 pkt 1-3 ustawy Ordynacja podatkowa, stanowi brak formalny jego wniosku (wyrok NSA w Warszawie z dnia 27.08.2014 r., II FSK 2068/12, LEX nr 1512628). Podobnie, wniosek podatnika prowadzącego działalność gospodarczą, ubiegającego się o ulgę w spłacie zobowiązania podatkowego, bez uwzględnienia w nim ww. wymogów wynikających z ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, również zawiera brak formalny. Złożenie zaświadczeń i informacji lub oświadczeń (w tym oświadczenia o nienaruszeniu ograniczeń, nakazów i zakazów, w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej ustanowionych w związku z wystąpieniem stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii) wraz z wnioskiem o pomoc de minimis, pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie lub pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwiew formie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, jest w takim przypadku warunkiem formalnym skutecznego wszczęcia postępowania w sprawie pomocy w formie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych i dalszego jego prowadzenia. Z brakami formalnymi mamy do czynienia również, gdy wniosek przedsiębiorcy nie spełnia wymogów określonych przepisami prawa, a sytuacja taka ma miejsce, między innymi wówczas, gdy wniosek nie zawiera wymaganych prawem załączników (np. sprawozdań finansowych). Sprawę podatkową w przedmiocie pomocy podatnikowi prowadzącemu działalność gospodarczą w formie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych może zainicjować jedynie wniosek kompletny. W przypadku, gdy wniosek podatnika prowadzącego działalność gospodarczą o udzielenie pomocy de minimis (pomocy publicznej) w formie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych zawiera braki formalne, organ podatkowy wzywa do ich uzupełnienia w terminie 7 dni, z pouczeniem, że niewywiązanie się z tego obowiązku w wyznaczonym terminie, spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia.

W dniu 13 listopada 2020 r. Komisja Europejska wydała pozytywną decyzję w sprawie pomocy państwa SA.57172(2020/N) – Polskie środki antykryzysowe - COVID-19 - program dotyczący ulg w spłacie zobowiązań podatkowych udzielanych na podstawie Ordynacji podatkowej. W związku z powyższym możliwe jest udzielanie wsparcia, o którym stanowi art. 15zzzh ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych. Zgodnie ze wskazanym przepisem wsparcie na podstawie art. 67a § 1 pkt 1 i 2 ustawy Ordynacja podatkowa, w związku z COVID-19 – w przypadku podatku, którego termin płatności upływa po dniu 31 grudnia 2019 r. lub zaległości podatkowej powstałej po tym dniu w związku z COVID-19 – zgodne z warunkami zawartymi w Komunikacie Komisji –Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19(2020/C 91I/01)  stanowi pomoc publiczną mającą na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce.

Podstawą do udzielenia wnioskowanej przez podatnika prowadzącego działalność gospodarczą ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych w ramach pomocy de minimis lub pomocy publicznej jest jednak ustalenie istnienia ważnego interesu podatnika i/lub interesu publicznego, tj. ziszczenia przesłanek art. 67a § 1 ustawy Ordynacja podatkowa. Przepisy prawa Unii Europejskiej zakreślają jedynie ramy dopuszczalności udzielenia przedsiębiorcy pomocy, co nie jest równoznaczne z jej udzieleniem w postępowaniu w sprawie zastosowania ulg w spłacie zobowiązań podatkowych. Polski prawodawca w ustawie Ordynacja podatkowa wskazał bowiem na przesłanki materialnoprawne, których zaistnienie warunkuje udzielenie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych.

Jednakże wystąpienie tych przesłanek nie gwarantuje otrzymania ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych. Ostateczna decyzja w tym zakresie podejmowana jest bowiem na zasadzie uznania administracyjnego i oznacza, iż nawet w sytuacji wystąpienia szczególnych sytuacji wypełniających przesłanki ważnego interesu podatnika i/lub interesu publicznego organ podatkowy może ale nie musi skorzystać z przysługującego mu prawa do zastosowania ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, a zatem udzielenia pomocy publicznej.

Nadto organ podatkowy występuje jako podmiot udzielający pomocy publicznej w przypadku pomocy przysługującej z mocy prawa, po spełnieniu warunków określonych w przepisach podatkowych, w zakresie swojej właściwości miejscowej i rzeczowej. Dotyczy to pomocy, z której podmioty gospodarcze mogą korzystać, m.in. na podstawie:

• ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu ulgi podatkowej dla płatnika posiadającego status zakładu pracy chronionej (art. 38 ust. 2),
• ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 16k ust. 7 i 10) oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 22k ust. 7 i 10) - w przypadku dokonywania jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych, z zastrzeżeniami ustawowymi, dla podatników rozpoczynających w roku podatkowym działalność gospodarczą,
• ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych – z tytułu zwolnienia z podatku dochodowego dochodów uzyskanych z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej przez osoby prawne lub osoby fizyczne,
• ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (art. 9 pkt 2) - zwolnienie od podatku sprzedaży własności gruntów, stanowiących gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, wraz z będącymi ich częścią składową drzewami i innymi roślinami, pod warunkiem że w wyniku dokonania czynności zostanie utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne, a powierzchnia gospodarstwa rolnego utworzonego lub powstałego w wyniku powiększenia będzie nie mniejsza niż 11 ha i nie większa niż 300 ha oraz gospodarstwo to będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia (zwolnienie to stanowi pomoc de minimis w rolnictwie, o której mowa w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym)
• ustawy o podatku od spadków i darowizn (art. 4 ust. 1 pkt 1) – zwolnienie od podatku nabycia własności gruntów, stanowiących gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, wraz z będącymi ich częścią składową drzewami i innymi roślinami, pod warunkiem że w wyniku nabycia zostanie utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne, a powierzchnia gospodarstwa rolnego utworzonego lub powstałego w wyniku powiększenia będzie nie mniejsza niż 11 ha i nie większa  niż 300 ha oraz gospodarstwo to będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia (zwolnienie to stanowi pomoc de minimis w rolnictwie, o której mowa w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym).

Szczegółowe informacje dotyczące problematyki pomocy publicznej zamieszczone zostały na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w zakładce „pomoc publiczna" (link otwiera nowe okno przeglądarki w innym serwisie) oraz na stronie internetowej Komisji Europejskiej (link otwiera nowe okno przeglądarki w innym serwisie), a w zakresie pomocy publicznej w rolnictwie – na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakładce „pomoc publiczna w rolnictwie" (link otwiera nowe okno przeglądarki w innym serwisie).

Akty prawne:

1. Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej 
2. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 
3. Traktat o Unii Europejskiej 
4. Ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej
5. Ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej 
6. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa
7. Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej 
8. Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów 
9. Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców 
10. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych 
11. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych 
12. Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych 
13. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn 
14. Ustawa z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych 
15. Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 
16. Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 
17. Ustawa z dnia 4 lipca 2019 r. o systemie instytucji rozwoju 
18. Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych
19. Ustawa z dnia 3 kwietnia 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach wspierających realizację programów operacyjnych w związku z wystąpieniem COVID-19 w 2020 r. 
20. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 marca 2007 r. w sprawie zaświadczeń o pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie
21. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu obliczania wartości pomocy publicznej udzielanej w różnych formach 
22. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 października 2004 r. w sprawie informacji przekazywanych w celu wydania opinii o planowanej pomocy publicznej 
23. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis 
24. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 2010 r. w sprawie informacji składanych przez podmioty ubiegające się o pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie 
25. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie 
26. Rozporządzenie Rady (UE) 2015/1589 z dnia 13 lipca 2015 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania art. 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
27. Rozporządzenie Rady (UE) 2015/1588 z dnia 13 lipca 2015 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do niektórych kategorii horyzontalnej pomocy państwa 
28. Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 794/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania rozporządzenia Rady (UE) 2015/1589 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 
29. Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu
30. Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 702/2014 uznające niektóre kategorie pomocy w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 
31. Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1388/2014 z dnia 16 grudnia 2014 r. uznające niektóre kategorie pomocy udzielanej przedsiębiorstwom prowadzącym działalność w zakresie produkcji, przetwórstwa i wprowadzania do obrotu produktów rybołówstwa i akwakultury za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 
32. Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis 
33. Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1408/2013 w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym 
34. Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 717/2014 z dnia 27 czerwca 2014 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rybołówstwa i akwakultury 
35. Rozporządzenie Komisji (UE) 2020/972 z dnia 2 lipca 2020 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1407/2013 w odniesieniu do jego przedłużenia oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 651/2014 w odniesieniu do jego przedłużenia i odpowiednich dostosowań 
36. Zawiadomienie Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 
37. Komunikat Komisji - Wytyczne dotyczące pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw niefinansowych znajdujących się w trudnej sytuacji 
38. Komunikat Komisji w sprawie zmiany metody ustalania stóp referencyjnych i dyskontowych 
39. Komunikat komisji w sprawie egzekwowania prawa dotyczącego pomocy państwa przez sądy krajowe 
40. Komunikat Komisji – Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19 (2020/C 91I/01)
41. Decyzja Komisji z dnia 20 grudnia 2011 r. w sprawie stosowania art. 106 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych, przyznawanej przedsiębiorstwom zobowiązanym do wykonywania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym